Hợp tác xã (HTX) chăn nuôi bò An Tức – Tri Tôn (xã An Tức, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang), không chỉ là nơi tập hợp những người dân tộc thiểu số Khmer có chung niềm đam mê chăn nuôi mà còn là một mô hình kinh tế tập thể mang lại hiệu quả, nâng cao đời sống thành viên, tạo việc làm cho lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế địa phương. Bằng cách liên kết các hộ gia đình, chia sẻ kinh nghiệm, HTX đã tạo ra sức mạnh tổng hợp, giúp giảm chi phí chăn nuôi, nâng cao chất lượng sản phẩm và tìm kiếm thị trường tiêu thụ, HTX đã đạt được nhiều kết quả đáng kể.
HTX Chăn nuôi bò An Tức – Tri Tôn được thành lập năm 2018, có 13 thành viên là người dân tộc Khmer tham gia HTX, với đàn bò lên đến hơn 300 con, nuôi theo hai hình thức là chăn thả tự nhiên dưới chân núi và xây chuồng trại nuôi nhốt tại nhà. Anh Chau Sóc, Giám đốc HTX cho biết: “Số đàn bò của HTX cung cấp ra thị trường gồm bò giống và bò thịt. Riêng đàn bò của tôi phát triển hơn 100 con, chủ yếu nuôi nhốt trong chuồng trại, đây là giống bò vàng, nuôi bán giống. Đàn có khoảng 30 – 40 con trong quá trình sinh sản. Để đàn bò được khỏe mạnh, việc làm sạch chuồng trại rất quan trọng, hàng ngày đều xử lý chất thải, vệ sinh đàn bò, cung cấp đầy đủ nước, thức ăn. Đây là vùng núi, mùa khô hạn cỏ trở nên rất hiếm phải tận dụng rơm cho bò ăn mới đủ lượng thức ăn hàng ngày đàn bò cần tiêu thụ, kết hợp với cỏ tươi ủ chua trộn với men vi sinh, giúp cho đàn bò phát triển tốt, tăng cường sức đề kháng hạn chế dịch bệnh. Đặc biệt HTX không sử dụng thuốc tăng trọng hay thực phẩm hóa học để đảm bảo chất lượng bò giống cũng như bò thịt. Công tác tiêm phòng, kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng rất quan trọng giúp cho đàn bò khỏe mạnh, kịp thời xử lý nếu có bò nhiễm dịch bệnh, tránh lây lan cho cả đàn”.
“Nếu đàn bò phát triển tốt, sau 18 – 24 tháng bắt đầu phối giống, bò 30 – 34 tháng tuổi đẻ lứa đầu (1 năm 1 lứa, 3 năm 2 lứa là tốt nhất). Sau 6 tháng, bò con dứt sữa mẹ đạt trọng lượng từ 110 – 120 kg là xuất bán. Năm 2023, đàn bò xuất bán được 100 con, với giá 95.000 đồng/kg, với giá bán này người nuôi lợi nhuận không cao sau khi trừ đi khoản chi phí. Nhưng do đầu ra hạn chế, cộng với sự cạnh tranh của các hộ nuôi khác, người nuôi đành phải chấp nhận lãi ít đi thu hồi vốn nhằm tiếp tục tái đàn”, Anh Chau Sóc chia sẻ.
Tương tự, Anh Chau Sa Ray, thành viên HTX cho biết: “Đàn bò của tôi phát triển lên 10 con, đang trong giai đoạn vỗ béo chuẩn bị xuất chuồng. Giống bò vỗ béo là giống bò ta (hay còn gọi là bò vàng), giống do HTX cung cấp nên nguồn gốc xuất xứ được bảo đảm, an tâm. Tuy giống bò ta sản lượng không bằng bò ngoại nhưng được cái rất dễ nuôi, ít gặp dịch bệnh. Bên cạnh đó, chất lượng thịt bò ta cũng ngon hơn so với bò lai. Do kết hợp giữa nuôi nhốt và thả theo truyền thống nên chuồng trại chỉ cần rộng rãi, thoáng mát, giúp bò có đủ không gian tạo sự thoải mái. Nguồn thức ăn tận dụng cỏ quanh khu vực dưới chân núi, thả bò đi ăn tự do đến chiều lùa về tắm cho đàn bò. Mùa khô hạn, nguồn thức ăn khan hiếm kết hợp rơm cung cấp đủ thức ăn cho đàn, công tác vệ sinh chuồng trại, khử trùng tiêu độc thường xuyên, giúp đàn bò sạch sẽ, hạn chế dịch bệnh. Thời gian từ 4 – 6 tháng nuôi bò đạt trọng lượng từ 300 – 350 kg có thể xuất chuồng. Hiện giá bò thương lái thu mua từ 100.000 đồng/kg hơi, mỗi con thu về 30.000.000 – 35.000.000 đồng/con, sau khi trừ chi phí mỗi con đem về lợi nhuận khoảng 10.000.000 đồng. Với cách nuôi này giúp cho mỗi thành viên HTX có nguồn thu ổn định, đời sống ngày càng nâng cao, có nhiều hộ thành viên đã vươn lên thoát nghèo trở thành khá giả nhờ chăn nuôi bò”.
So với làm ruộng, hay chăn nuôi các loài vật khác, nuôi bò ít tốn công chăm sóc lại cho thu nhập ổn định. Trong quá trình nuôi, người nuôi cần chủ động phòng bệnh, đồng thời tận dụng phụ phẩm rơm, rạ, cây bắp… làm thức ăn cho bò. Các loại cỏ trồng chủ yếu dành cho bò giống trước khi bán cho thương lái. Nếu 1 công đất trồng lúa trúng mùa được giá cho lợi nhuận cao nhất khoảng 6.000.000 đồng/năm. Thì việc 1 công lúa chuyển sang trồng cỏ nuôi bò cho lợi nhuận gấp 5 lần so với trồng lúa.
Đối với việc giải quyết chất thải của bò nhằm bảo vệ môi trường, HTX tiến hành thu gom, phơi khô và bán cho các nhà vườn lân cận trong khu vực làm phân chuồng bón cho cây ăn trái tăng thêm thu nhập cho thành viên.
Bên cạnh những lợi ích từ nuôi bò mang lại, HTX cũng đối mặt với nhiều khó khăn như đầu ra bấp bênh so với số lượng quy mô đàn bò trong HTX, giá cả do thương lái quyết định, khi bán thì không cân bò mà thay vào đó là người mua ước trọng lượng để tính tiền, lượng phân bò lúc nào cũng tồn dư không bán hết, hạn chế trong việc tiếp cận nguồn vốn ưu đãi dài hạn của nhà nước để mở rộng chăn nuôi quy mô lớn.
HTX chăn nuôi bò An Tức – Tri Tôn từng bước khẳng định là một mô hình sản xuất hiệu quả, phù hợp với địa phương và tiềm năng phát triển rất lớn nếu HTX biết khai thác tốt hiệu quả lợi thế và sự nỗ lực của các thành viên. Trong tương lai, nhằm bảo đảm phát triển và gia tăng giá trị, HTX cần được các ngành liên quan hỗ trợ về quy trình chăn nuôi ứng dụng kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu sản phẩm, giới thiệu các công ty liên kết tiêu thụ (hoặc giới thiệu thương lái tiêu thụ sản phẩm HTX). Mặt khác, ngoài những chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhà nước cần có những quy định thông thoáng hơn để HTX và thành viên có thể dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi dài hạn nhằm mở rộng quy mô sản xuất, cải tạo và xây mới chuồng trại, tăng số lượng đàn bò. Bên cạnh đó HTX cần nâng cao trình độ, kỹ năng quản lý điều hành, khoa học kỹ thuật cho các thành viên, phấn đấu phát triển bền vững, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Các công ty, thương lái có nhu cầu mua bán, trao đổi bò giống, bò thịt và phân bò với HTX chăn nuôi bò An Tức – Tri Tôn, xin liên hệ qua số điện thoại 0909.950.783 gặp Anh Chau Sóc, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX, địa chỉ ấp Ninh Lợi, xã An Tức, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang.
Bài, ảnh: HUY TRẦN
